"Öykülerle Sözcükler" 12.07.2001 Nezih Kuleyin - netyorum.com / Sayı: 79

PEZEVENK

Çaçaron sözcüğünü anlattığım yazımdan dolayı olumlu ve olumsuz çok tepki aldım. Olumlu tepkiler sözcüğün gizeminin ve anlamının derinliği ile anlamı arasındaki farkın ortaya çıkmasından kaynaklanıyordu, okuyanlar bunu keşfetmiş olmaktan memnundular. Olumsuzların büyük bölümünü kadınlar oluşturuyordu diyorlar ki " ne oluyor yok şıllık, yok çaçaron, daha sonra başka yazacağın neler var" diyerek sürekli kadınlar hakkındaki olumsuz nitelemeleri anlatıp duruyorsun erkekler hakkında senin anlatabileceğin nitelikte sözcükler yok mu? türünden yaklaşımlarla karşılaştım. Tabii ki var. Bence bu sözcük oldukça ilginç, sizinle de paylaşmak istiyorum.

Ben bu sözcükle ilgili olayı kendim yaşayarak öğrenmedim ama anlatıldığı biçimi ile yaşayanların anlattıklarından o kadar tatmin oldum ki olayı olduğu gibi size aktarmak istiyorum.

Bundan üç dört sene önce Türkiye'de bir Arkeoloji Kongresi yapmak gibi bir niyetle ilk kez Dil Tarih Coğrafya Fakültesine gitmiştik. Bu işe Türkiye' de bir destekçi bulunabilir mi? türünden konularla birlikte içerik ne olur türünden konuşmalar yapıyoruz. Konuşmalar zamanla öyle bir noktaya geldi ki biz bir yandan Türkiye'deki kazı yerlerini konuşurken, Kırgızistan'dan gelen kazının ekip sorumlusu olduğunu zannettiğim ya da başka bir nedenle oradan yeni geldiğini söyleyen hocanın anlattığı biçimi ile Pezevenk'i öğrenme şansını yakaladım.

Kendisi ve oğlu ünlü bir Kırgız sanatçıyı ziyarete giderler. Hocanın oğlu oldukça iri yarı ve güçlü kuvvetli bir görünüme sahipmiş. Kırgız sanatçı yerinden kalkar ve bunlara hoş geldiniz dedikten sonra oğlunun pazularını sıkarak sırtına vurup "pezevenk, pezevenk" der. Herkes şaşırmıştır. Sanatçı durumu anlar ve açıklar; pezevenk demek Kırgız dilinde "güçlü kuvvetli , iriyarı vs erkek" anlamında kullanılmaktadır.

Peki nasıl olmuştur da bu sözcük Türkçe'de kadın satan adamlara verilen bir isim olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu aşamada ben şöyle bir yorum yapıyorum ve bu yorumu yaptığım zaman da aslında sözcüğün bu anlamı kazanmasının nedenini anlıyorum.

Şöyle düşünün bir kadın pazarlayıcısı sıska, her önüne gelenin dövüp elinden parasını alabileceği bir adam olabilir mi? Doğallıkla olamaz. Dolayısı ile bu mesleği yapanlar, özellikle de ilk başlayanlar iri yarı, güçlü kuvvetli yani Kırgızca'daki pezevenk tanımına uygun adamlardı. Halk bu adamların bu işi yaptıklarını görünce bu kavramı bunlara bırakıp başka yeni kavramlar türetme yoluna gitmiş gibi gözüküyor.

Ne zaman bir yerde yazıldığını görsem pezevenk sözcüğünü, bende onurlu ve güçlü bir sözcüğün sanki namusunu kaybetmesi gibi bir etki uyandırır.

Nezih Kuleyin
e-posta: nezih@semor.com.tr

netyorum.com: (Bu metnin elektronik, basılı veya görsel yayın organlarında tamamen veya kısmen yayınlanması yazarının yazılı iznine tabidir. Aksine davranılmaması önemle rica olunur. Alıntı yapılmadan bu sayfaya link verilmesi için herhangi bir izin gerekmemektedir.)