"Öykülerle Sözcükler" 06.05.2005 Nezih Kuleyin - netyorum.com / Sayı: 163

KAVAT YA DA GAVAT

Türkçede "kavat" ya da "gavat" biçiminde söylenen sözcüğün, başkaları için kadın organize eden kişiler için kullanıldığını, hepimiz biliriz. Değişik yörelerde korkak gibi anlamlarda kullanılsa da en yaygın olarak kullanılışı, ilk yaptığımız tanıma uygun olanıdır.

Bazı kaynaklar bu sözcüğün Ermenice bardak sözcüğünden anlam değişmesi ile dilimize girdiğini ve başka bir anlam yüklenerek yaşamını sürdürdüğünü yazmaktadırlar. Benim bu konudaki düşüncelerim bu yıl Özbekistana yaptığım seyahatten sonra değişti.

Özbekistan'ın kuzey doğusunda Khorezm diye yazılan ama bizim tarihten Harzem olarak bildiğimiz bir bölge var. Bölgenin Başkentinin adı ise Urgenç. Benim Özbekistanda bulunduğum sürece kuzeyde bulunan Karakalpakistan ve oınun Başkenti olan Nukus ile Khorezm'in başkenti olan Urgenç'e yolculuk etmem gerekiyordu.

Urgenç'de yaşayanların konuştukları dil Özbeklerin konuştuklarından bize daha yakın. Dolayısı ile ben tercüman kanalı ile zaman zaman ingilizce konuştuğumda yerel halk bana "Türkçe konuş biz seni anlarız" türünden uyarılarda bulunuyorlardı. Lehçe olarak bize yakın oldukları kesin.

Benim seyahatlerimde bana eşlik eden bölgedeki topluluk geliştirme uzmanı olan Nadir ile birlikte Urgenç'e ilk kez ayak bastığım günün akşamı beni otelimiz olan Ceyhun Otele götürdükten sonra resepsiyonda tüm evrakları doldurup anahtarı alıyorduk ki resepsiyondaki memur anahtarı yerinden çıkartıp bana uzattıktan sonra Nadir'e dönüp "dördüncü gavat" dedi. Ben anlamsız bir biçimde ne diyor der gibisinden Nadir'e baktım, o da ne bakiyorsun anlaminda "hadi bavulunu al dördüncü gavat'a" demesin mi!

Önde Nadir arkada ben bavulla asansöre doğru ilerledikten sonra asansörün yanında otelin her bir katında ne olduğunu gösteren tabela dikkatimi çekti. Tabeladaki bilgiler aynen şu biçimde sıralaanmıştı, yazıldığı gibi yazıyorum; "1. Qavat : Restaurant, 2. Qavat Rooms...." sorun anlaşılmıştı. Özbeklerin Qavat olarak yazdıkları bizim kavat olarak ya da gavat olarak kullandığımız sözcük "kat" anlamına geliyordu. Peki bu anlam neden bozulmuştu onu da birazdan anlayacaktık.

Asansörle dördüncü kata çıktık. Kat iki tarafa doğru uzanan koridordan oluşuyordu. Koridorun ortasında tüm oda anahtarlarının bulunduğu bir masa, masanın arkasında da bir kadın oturuyordu. Nadir kadına gidip benim odanın anahtarını aldıktan sonra bana neye ihtiyacım olursa "Qavat ayala'nın (özbekçe ayal kadın demektir) çözebileceğini" söyledi.

Ben yeni bir sözcüğün anlamını bulmak üzere olan birinin heyacanıyla "Nadir, şimdi bu kadın isteyenlere kadın arkadaş da buluyor mu?" diye sorduğumda "neden olmasın" yanıtı bana yeterliydi.

Sadece Nadir'e dedim ki "bak bu hikayeyi seni kaynak göstererek yazacağım, bilmiş ol"

Onun yanıtı açıktı "yazdığında haber ver"