"Öykülerle Sözcükler" 09.08.2001 Nezih Kuleyin - netyorum.com / Sayı: 81
NERİMAN
Kendisine verilen değeri beğenmediği için dilimizi terk eden
karandaş gibi sözcüklerden söz ettik önce. Sonra
pezevenk gibi benzetim yerindeyse, kötü yola düşen sözcüklerden. Bugün
yüzlerce hatta binlerce yıl erkekliğin göstergesi olarak yaşamış ama bir gün
Anadolu topraklarında uyandığında kadın olan bir sözcükten söz etmek istiyorum
size neriman'dan.
Neriman sözcüğü geçtiği anda bizim kuşağın aklına gelen ilk isim kuşku
yok ki çocukluk yıllarımızın unutulmaz film yıldızı ve ilk vamp kadını Neriman
Köksal' dır. Çocukluğumdan başlayarak o kadar çok izledim ki; Neriman Köksal'ın
bendeki etkisi o yıllardaki kadın cinselliğinin temsilcisi gibi gördüm hep
kendisini.
Ta ki Neriman'ın gerçek anlamını öğrendiğim o anı yaşayana kadar.
Azerbaycan'a Ayşe ile ikinci gidişimizdi. Üniversiteler ve araştırma
kuruluşlarının kendi aralarında bir ağ kurması hedeflenmiş, biz de bu hedefi
gerçekleştirmek üzere bu kuruluşların yöneticilerini bir araya getireceğimiz bir
çalışma gurubu düzenlemekle görevlendirilmiştik. Ben ilk çalışmalarda
karşılaştığım zorluklarla bir daha karşılaşmamak için Kiril Alfabesi ile okuma
yazmamı geliştirip tüm katılım listelerini de aynı alfabe ile hazırlarken
konuşmacılardan birinin adının Neriman olduğunu gördüm fakat hiç önemsemedim
çünkü bayan olabilirdi. Ama olmadı, gelen erkekti. Adamın anne ve babasına
kızdım içimden "böyle pala bıyıklı bir adama kadın adı konulur mu?" diye .
Neriman'ın gerçek anlamını anlamama neden olan olaylar daha sonra gelişecekti.
Herkesin kendisine Şakir mellim (muallim'in Azericedeki söylenişi) diye
seslendiği bir araştırma kurumu yöneticisi, toplantının son günü bana Nizami'nin
her sayfası ayrı bir minyatürle işlenmiş İnciler adlı kitabını hediye etti.
Nizami'nin İncileri'ne sahiptim bu benim için inanılmaz bir duyguydu. "Güneş
balçıkla sıvanmaz" sözünün sahibi Nizami minyatürle bezenmiş sayfalar arasından
sesleniyordu.
Aşkınla ateşe dön, nefretinle buza dön
Elem yolunda güne dön, aya dön yıldıza dön.
Altta kalmamak için bende onun oğluna küçük bir hediye vermek istediğimi
söyleyip, oğlunun adını sorduğumda, yanıt Neriman'dı. Ve olayı anlamayan ben
"Neriman'dan erkek ismi olur mu?" dediğimde aldığım yanıt çok kesin ve
küçümseyici bir ifade taşıyordu.
- Neriman nasıl kadın olabilir? Sen yoksa Rüstem ile Sam'ı da mı bilmiyorsun?
- Rüstem şu Zal oğlu mu?
- Yahşi bildin. Neriman Rüstem'in büyük dedesidir. Yiğitliğin ve yakışıklılığın
sembolü olarak bilinir. Oğlu Sam, öldükten asırlarca sonra Hz. İsa tarafından
diriltilen üç ademden birisi olarak bilinir. Neriman'ın kökü olan nerim
Farsça'da güreşmek anlamına gelir . Neriman güreşen yani pehlivan da demektir.
Ağzımın payını almıştım.Çok düşündüm sonradan neden Neriman, Anadolu'da cinsiyet
değiştirdi, değiştirmekle de kalmadı yiğit bir güreşçi iken kadın cinselliğinin
bir simgesi gibi de olan bir ad durumuna nasıl geldi.
Yapabildiğim tek bir yorum var; bunun nedeni divan edebiyatımız olabilir. Belki
de Neriman'ın tek başına divan edebiyatında bir övgü sözcüğü olarak
kullanılması, saray çevresindeki kızlara bu adın konulmasına neden olmuş ve
zamanla bu tüm topluma yaygınlaşmış olabilir. Başka bir şey bulamıyorum. Ama
"sapına kadar erkek" bir sözcüğün geri dönülmez kadınlığı ile karşı karşıya
olduğumuz da bir gerçek.
Nezih Kuleyin
e-posta:
nezih@semor.com.tr
netyorum.com: (Bu metnin elektronik, basılı veya görsel
yayın organlarında tamamen veya kısmen yayınlanması yazarının yazılı iznine
tabidir. Aksine davranılmaması önemle rica olunur. Alıntı yapılmadan bu sayfaya
link verilmesi için herhangi bir izin gerekmemektedir.)
|
