|
"TV Radyo Dünyası" 21.06.2001 Gökhan Sert - netyorum.com / Sayı: 76
GÖRÜNTÜ'DE KOMPOZİSYON ve
KOMPOZİSYON KURALLARI
Kompozisyon: Manzarası ve görüntüsü istenen,cisimlerin çeşitli
bölümlerinin görüntülerini sade, canlı ve akıcı bir şekilde elde edebilmek için,
kameramanlıktaki belli kural,kaide ve prensiplerin sistematik bir sırayla
uyarlanması sanatına kompozisyon denir. Kompozisyon kuralları bu sanatın zirvesi
ve profesyonelliği,estetiği ve gerçek boyutu için vazgeçilmez unsurlarıdır.
Kameramanlık sanatını bilmek, kuralları öğrenmek ve bunları yerli yerinde
uygulamak demektir. Şimdi kompozisyonu oluşturan bütün parçaları başlıklar
halinde anlatmaya çalışalım.
Kompozisyon kuralları:
1- Altın Çizgi:
Ekranı (çerçeveyi) hayali olarak yatay ve dikey dokuz eşit parçaya bölen
çizgilerdir. Uyarlanan görüntüde anafikir kesinlikle bu altın çizgiler üzerinde
yerleştirilmelidir. Anafikifirin yerleştirildiği altın çizgi dışında kalan diğer
altın çizgilere ise yardımcı ve tamamlayıcı
elemanlar (nesneler)yerleştirilerek görüntüde denge sağlanmış olur.
2- Altın Noktalar:
Altın çizgilerin kesiştiği noktalara altın noktalar denir.
---------------------
-----0------0-------
-----0------0-------
---------------------
Şekilde görüldüğü gibi meydana gelen dört nokta aynı zamanda
uyarlanan resmin ağırlık merkezi olup görüntüde hareket yönü ve aksiyona,
konunun özelliğine göre anafikir bu noktalardan birinin üzerine yerleştirilir.
Eğer anafikir havada uçmakta olan bir cisim ise hareket yönü, özellik ve
aksiyonuna göre alt noktalardan birinin üzerine yerleştirilir.
3- Çerçevedeki Boşluklar:
Bir resmin görüntüye (çerçeveye) uyarlanmasında, kurallar gereği belirli
ölçülerde boşluklar bırakılması zorunludur. Altın çizgi ve altın nokta
uygulaması sonucu bu boşluğun kendiliğinden doğacağı bir gerçektir. Ancak bu
boşluklar yine belirli ölçüler ve kurallar dahilinde (oranında) uygulanmalıdır.
Ölçüleri gelişi güzel ve hesapsız olarak bırakılan boşluklar resmin anlamını yok
eder ve bu nedenle resme bakıldığında dikkatlerin ana fikirden uzaklaşmasına
sebep olur.
a) Ön boşluk: 2/3 oranındadır. Hareketli sahnelerde cismin aksiyon ve hareket
yönüne doğru bırakılan boşluklardır. Hareketsiz sahnelerde ise baş boşluğu ve
bakış boşluğu olarak değerlendirilip 2/3 oranında resme uyarlanır. Bu oranın
dışına çıkıldığında resimde altın çizgi ve altın nokta kuralı dışına
çıkıldığını, hesapsız, plansız, bilinçsiz ve amatörce bir çekim olduğunu ilk
bakışta görebiliriz.
b) Arka boşluk: 1/3 oranındadır. Konunun hareket ve aksiyon yönünün arkasına
bırakılan boşluktur. Genellikle 1/3 Oranında uyarlanan boşluk çoğunlukla
uyarlamada altın çizgi uyarlaması dikkate alınarak bırakılır.
c) Üst ve alt boşluk: 1/3 oranındadır. Çerçeveye uyarlanan bir resmin üst ve alt
boşlukları eşit bir şekilde 1/3 uygulanır. Ancak arka üst, alt boşluk
uygulamalarında yardımcı ve tamamlayıcı elemanlar resmin tamamlayıcısı ve öğesi
durumunda oldukları için bu üç tür boşluk 1/3'ün-1/3'ü oranında uygulanabilir.
4- Sadelik:
Kompozisyonda sadelik, uyarlanan resmin anlam ve amacının ne olduğunu ilk
bakışta anlamamıza denilmektedir. Bu özelliğine aynı zamanda konunun ana fikride
denilebilir. Kompozisyon kuralları konunun anafikrinin gözümüze çarpması
zorunludur. Tabii ki senaryo ve reklam gereği özel amaçlı filmler bunun dışında
kalmaktadır.
5- Ritm: (hareket, canlılık)
Uyarlanan resme hareket ve canlılık vermek, derinlik kazandırmak için
kompozisyon kurallarının perspektif açıdan sistematik bir ölçüde çekimde
uygulanmasıdır. Bu tür ritm ve perspektif uygulaması kesinlikle nesnenin hareket
ve aksiyon yönüne doğru uyarlanmalıdır. Görüntüde büyük ölçüde ikinci boyutun
kazandırılmasında katkısı bulunan bu uyarlama hemen her türlü çerçeveleme için
geçerli bir kuraldır.
6- Yardımcı ve Tamamlayıcı Nesneler:
Uyarlanan resmi dengelemek ve göze hoş görünmeyen gereksiz boşlukları estetik
açıdan değerlendirerek resme canlılık kazandırmak amacıyla bir takım mevcut
objeler çerçeve boşluklarına yerleştirilerek çekim yapılır. Bu yardımcı ve
tamamlayıcı nesneler çiçek, vazo, kalem, defter v.s. cisim olabilir. Bu nesneler
konunun ana fikrini etkilemezler, bunun yanında kompozisyona pozitif yönde
yardımcı olurlar ve sadeliği zenginleştirirler.
7- Resimde Üçgenleştirme:
Uyarlanan bir resme hareket ve aksiyon yönü açısından bakıldığında hayali olarak
hareket ve aksiyon yönüne doğru çizilen bir üçgenin dar açılı ucunun denge ve
hareket yönünü belirttiğine şahit oluruz. Tüm kompozisyon kurallarının yerinde
uygulandığı bir resim çerçevelemesinde üçgenleşmenin kendiliğinden meydana
geldiğini görürüz. Kuralları iyi uyarlanmış bir resmin üzerine hayali olarak
çizeceğimiz üçgenleştirmede göreceğiz ki yardımcı ve tamamlayıcı elemanlar
kesinlikle üçgen dışında kalırlar. Bu da bize bir kez daha kanıtlamaktadır ki;
anafikir sürekli üçgenin içindedir.
8- Resim-Işık-Ses-Dekor Beraberliği:
Kompozisyon kurallarının pratik ve bilinçli olarak uygulanması neticesinde dört
dörtlük dengeli ve uyumlu bir görüntü elde etmek her zaman mümkün değildir.
Görüntüyü tamamlayan bazı nesne ve öğelerin uygulanan kurallar eşliğinde
kompozisyon içerisinde yer alması zorunludur. Işık, ses, dekor uyumunun konuyla
bağlantısı kopuk ise o görüntü başarısızdır. Yani bu öğelerin kapalı devre
bileşimi, bizim senaryo ve kompozisyonun tümünü oluşturduğuna göre öğelerden
birindeki uyumsuzluk kapalı devre üçgeni bozacak, yapımı amacından
uzaklaştıracak veya en azından seyirci gözünde soru bilinmeyen olarak olumsuz
bir etki bırakacaktır.
9- Resimde Hareket ve Anlam:
Uygulanacak bir resme hareket ve canlılık kazandırıp anlam verebilmek ve bu
uygulama ile kompozisyon kurallarına işlerlik kazandırmak aşağıdaki işlemler ile
mümkündür;
- Kamera hareketleri ve kameramanın bilgi ve tecrübesiyle.
- Nesne ve cisimlerin hareketleri ile.
- Optik hareketleri ile.
10- Derinlik:
Resimde derinlik elde etmek için özel bir metot uygulanmasına gerek yoktur.
Yukarıda saydığımız dokuz maddenin gereği gibi uygulanması sonucu derinlik elde
ederiz. Bu sayılan dokuz maddenin herhangi birini ihmal etmemiz veya yanlış
uygulamamız sonucu anlamlı, sade ve istenilen bir derinlik elde edilemez.
Gökhan Sert
Cine5 Teknik Yönetmen
e- posta:
gsert@multicanal.com.tr veya
gokhansert@mail.com
http://www.tvradyomedya.com
netyorum.com: (Bu metnin elektronik, basılı veya görsel
yayın organlarında tamamen veya kısmen yayınlanması yazarının yazılı iznine
tabidir. Aksine davranılmaması önemle rica olunur. Alıntı yapılmadan bu sayfaya
link verilmesi için herhangi bir izin gerekmemektedir.)
|
