04.09.2003 Prof. Dr. Muammer Kaya - netyorum.com / Sayı: 143

PARA TRANSFERİNDEN
ULUSLARARASI GÖÇ VE BEYİN GÖÇÜNÜN TESPİTİ

Son yıllarda uluslar arası göç, beyin göçü ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiye ilgi önemli derecede artmıştır. Eğitim uzun-vadeli ekonomik büyümenin en önemli belirleyicisi olduğundan nitelikli insan sermayesinin (beyin güçünün/beyin işçilerinin) kaçışı göç veren ülke için çok zararlıdır. Gelişmekte olan ülkelerde nitelikli eğitim gören "en iyi ve en zekilerin" aşırı göçü göç veren gelişen ülkelerin gelir seviyesini düşürür ve uzun vadede ekonomik büyümesini baltalar.

Göç veren ülkeler tipik olarak göçmenlerin sayı ve niteliklerinin kaydını tutmazlar. Genellikle göç alan ülkelerin kayıtlarına güvenilir. Uluslararası Para Fonuna (IMF) göre 2000 yılında 500 milyon dolardan fazla resmi işçi havalesi/para transferi alan ülkelerden derlenen bilgiler le 2000 yılı ABD Sayım Sonuçları OECD Uluslararası Göç Eğilimleri raporlarına göre uluslararası göç ve beyin göçü incelenebilmektedir.

Uluslar arası ve beyin göçünde, göç veren ülkelere yapılan resmi işçi havale miktarları en önemli kaynaktır. Uluslar arası göçmenlerin havaleleri göç veren ülkelerin hem döviz ihtiyacını karşılamakta hem de göç edenin ailevi ihtiyaçları ve yatırımlarını karşılamasında hayati önem taşımasından göçü belirlemekte kullanılmaktadır. Dünya'da sadece İMF işgücü-ihraç eden ülkelerin para transfer kaydını tutmaktadır. IMF sadece resmi banka havalelerinin kayıtlarını tutmakta olup gayri-resmi kanallardan gönderilen paralar dahil değildir. Gayrı-resmi kanallardan yıllık para transfer boyutunun 10 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. 1981-2000 yılları arasında 24 işgücü ihraç eden ülkede yıllık 36 milyar dolarlık para transferi yapılmaktadır. 2000 yılında en çok işçi havalesi 7.8 milyar dolar ile Hindistan, 5.8 milyar dolarla Meksika ve 4 milyar dolarla Türkiye'ye olmuştur. Türkiye bu açıdan 24 ülke içinde 3. sırada yer almaktadır. Çoğrafi yakınlık nedeni ile Hintliler daha çok OECD ülkeleri ve Arap Yarımadasına, Meksikalılar ABD'ye ve Türkler Almanya'ya göç vermiştir. 24 gelişen ve işçi-ihracı veren ülkenin yılda işçi havale miktarı (36.6 milyar dolar) ortalama %3.86 artmıştır. Bu tarihler arasında Türkiye'ye gönderilen havale miktarı yıllık ortalama %2.4 artmıştır. Bu artış 24 ülke artış ortalamasının altında kalması yurt dışında çalışanlarımızın artık yurt dışında yatırım yaptığının bir belirtisi olabilir.

ABD komşu ülkelerinden eğitim seviyesi düşük kişiler alırken, eğitim seviyesi yüksek kişiler daha çok uzak/okyanus aşırı ülkelerden (Hindistan, Çin vs) alınmaktadır. ABD'ye giden göçmenlerin %67'si ve OECD'ye giden göçmenlerin %88'i orta ve üstü eğitim seviyesine sahiptir.

SONUÇLAR

1. Her yıl uluslar arası göç artmaktadır.
2. Bu konuda resmi, güvenilir ve zamana bağlı veri bulmak çok zordur. IMF'nin 1981-2000 yılları arasındaki işçilerin evlerine gönderdiği havalelerin 24 gelişmekte olan ülke açısından incelendiğinde yıllık ortalama %3.86'lık bir artış bulunmuştur. Bu artış oranı yukarıdaki yıllar arasında %1.16 olan yıllık milli gelir artışı (GDP)'dan daha fazladır.
3. Resmi kayıtlardaki uluslar arası göçte eğitim en önemli faktördür. Hem OECD hem de ABD eğitim seviyesi yüksek elit kişileri göçmen almaktadır. Her iki göç alan grupta %30'dan daha az ilk öğretim mezunu almıştır.
4. ABD ve OECD'nin aldığı toplam göçmenlerin %10'dan azı yüksek okul mezunudur.
5. Göç veren ülkeler için uluslar arası göç, beyin boşalmasına neden olmaktadır.
6. Beyin göçü ile coğrafik yakınlık ve eğitilmiş nüfus arasında yakın ilişki vardır.

1981-2000 Yılları Arasında ABD ve OECD'ye Giden 25 Yaş Üstü Türklerin Eğitim Profili

* Kaynaklar: World Bank verileri,
OECD Trends in International Migration-2001,
2000-US Population Census,
http://ogu_tekam.sitemynet.com/

Prof. Dr. Muammer Kaya
Eskişehir, Osmangazi Üniversitesi
TEKAM Müdürü
e-posta: mkaya@ogu.edu.tr

netyorum.com: (Bu metnin elektronik, basılı veya görsel yayın organlarında tamamen veya kısmen yayınlanması yazarının yazılı iznine tabidir. Aksine davranılmaması önemle rica olunur. Alıntı yapılmadan bu sayfaya link verilmesi için herhangi bir izin gerekmemektedir.)