07.09.2000 Prof. Dr. Eyüp İlyasoğlu - netyorum.com / Sayı: 37

SANAYİ TOPLUMUNDAN BİLGİ TOPLUMUNA

Peter F. Drucker’a göre (Post-capitalist Society, 1993) Batı toplumları, birkaç yüzyılda bir, belirgin bir değişim (transformasyon) geçirir. Bu “keskin” virajda, çok büyük yenilikler oluşur ve bir kaç on-yıl içinde, birkaç yüzyıllık mesafe alınır. Bu süreçte toplumdaki değer ölçüleri, sosyal ve politik yapı, sanat, edebiyat, mimarlık vb. bütün temel kurumlar, geri dönülmeyecek şekilde değişir.

Önce, yazının icadı ile tarih başlar, bilgi saklanabilir hale gelir. Sonra, matbaanın icadi ile biriken bilginin yayılması gerçekleşir. Her ikisinden sonraki dünya, bir öncesine hiçbir şekilde benzemez. Bugün olduğu gibi, kişisel bilgisayarın icadından sonraki gelişmeler, önceki dünyadan çok farklı değişimlere götürür.

Çoğumuzun daktilo ve teksir makinaları ile başladığı eğitim ve yazı hayatına sonradan giren araç ve kurumlar, bizi çok kısa zamanda geri dönülemeyecek sonuçlara ulaştırdı. Artık, ne önce yazıp sonra sekretere daktilo ettirecek, düzeltecek, tekrar yazdırtacak, tekrar düzeltecek bir ortama gereksinimi var, ne de kütüphaneye gidip kaynak karıştırmak, bulamayınca yurtdışından getirtmek gibi sorunlar. Yazı bittikten sonra posta ile (bir ara kullandığımız fax makinasını unutalım) yollamıyoruz. Yayınlanması için de matbaadaki kalıp, dizgi, prova işlemleri gerekmiyor.

Bir de eski ekonomilerdeki bankacılık ile, yeni ekonomilerdeki bankacılığı karşılaştıralım. Eskiden firmaların birkaç elemanı günlerini bankalarda işlem yaptırmakla geçirirken, bugün banka ile tek fiziki ilişkimiz “nakit para” alış–verişi. İktisatçılar bunun da yakında kalkacağını söylüyor.

ARTIK HER ALANDA PC, INTERNET-WEB ve E-POSTA VAR; BUNUN DA GERİ DÖNÜŞÜ YOK!

* * * * *

Bu son bilgi toplumu dönüşümü sürecinde de genel değer ölçüleri; sosyal ve politik yapı, sanat-edebiyat-mimarlık gibi bütün temel kurumlar, geri dönülmeyecek şekilde değişmekte. Bu değişim, teknoloji dünyasını değiştirirken, jenerik nitelikleri ile; bu dünyanın dışındaki insanları da kökten değiştirmekte. Bir araştırmacı veya yazar, yeni kaynak kullanma ve işleme olanaklarına kavuşurken, bir mimar CAD kullanarak projesini gerçekleştirmekte. Boeing 777 sanal ortamda dizayn edilip üretildikten sonra, ilk uçusunda insan taşıyabilecek hale gelmekte.

Bilgi toplumunun temelleri, şüphesiz sanayi toplumunun üzerine atılmıştır. İnsanlık, tarım-ticaret toplumlarından, sanayi toplumlarına geçişte olduğu gibi, sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçerken, çok kısa sürede, çok uzun bir yol kat etmekte. Bu dönüşümler, bir yanda köklü sonuçlar sağlarken, öte yanda sancılı da olabilmekte.

Bu “keskin” virajların Batı’daki örnekleri Yunan uygarlığı, Roma imparatorluğu, 13. yüzyılda ve 15. yy’lardaki dönüşümler olarak sayılabilir ve bugünkü dünyamıza (modern topluma) şekil veren 18. yy’a ulaşılır. Amerikan Devrimi’nin başlangıcı sayılan 1776 yılında, eş-zamanlı olarak James Watt buhar makinasını, Adam Smith'de Milletlerin Zenginliği’ni (Wealth of Nation) insanlığa kazandırmıştır. 1800’lerdeki dünya 1700’lerdekinde çok farklıdır. Benzer şekilde, 1960’larda başlayan gelişmelerle, bilgi toplumuna dönüşüm süreci devam etmekte; dönüşümün yeni toplumsal düzeni belirlemesi için 2020 yılı öngörülmektedir.

NETYORUM’daki bu yazı dizileri çerçevesinde sonraki yazılarımızda, tarımdan sanayiye; sanayiden bilgi toplumuna dönüşümdeki kişi, olay ve süreçleri ele alacağız.

Görüşmek üzere, hoşça kalın... 

Prof. Dr. Eyüp İlyasoğlu
TRIO Çözüm Evi Bilişim Hizmetleri A.Ş.
elektronik posta: eyupi@triosh.com

netyorum.com: (Bu metin, yazarın ismi ve kaynak gösterilerek elektronik, basılı veya görsel yayın organlarında tamamen veya kısmen yayınlanabilir.)