08.03.2005 Prof. Dr. Muammer Kaya - netyorum.com / Sayı: 160

31 MAYIS - DÜNYA SİGARASIZ GÜNÜ

Her yıl 31 Mayıs'ta Dünya'da Sigarasız Gün / Sigarayı Bırakma Günü kutlanmaktadır. Bu yıl 17'incisi kutlanan kampanyayı Dünya Sağlık Teşkilatı / Örgütü (WHO/DSÖ) organize etmektedir. Her yıl topluma sigara kullanmanın tehlikelerine karşı eğitmek amacıyla farklı bir tema işlenmektedir.

Bu yılın sloganı

"SİGARA ve FAKİRLİK: BEDBAH/KISIR DÖNGÜ"

Bu yılki kampanya sigara ve fakirliğin birbirinden ayrılmayacak derecede ilişkili olduğunu vurgulamaktadır. Sigara içme alışkanlığı, fakirler arasında yüksek olup, fukaralığın gelir seviyesi düşük aile ve ülkelerde devamlılığına katkıda bulunmaktadır. Çünkü kıt gelir besin, eğitim ve sağlık yerine sigaraya harcanır. Sigara salgını gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde artarken gelişmiş ülkelerde azalma eğilimindedir. 5.7 milyar sigaranın %60'ı gelişmekte olan ülkelerde tüketilmektedir. Fakir, az eğitimli ve sosyo-ekonomik durumu düşük olanlar daha fazla sigara kullanmaktadır. Dünyada ortalama fakir toplumlar kıt gelirlerinin yaklaşık %4-5'ini sigaraya harcamaktadırlar. Örneğin Bangledeş'te sigaraya harcanan paranın üçte ikisi temel ihtiyaçlara harcansa 10 milyon insan kötü beslenmeden kurtulabilecektir.

Tütün üretimi çevreye de zarar vermektedir. Son yapılan bir çalışma tütün işlemenin %5 genel ormansızlaşmaya yol açtığını iddia etmektedir. Ayrıca UNICEF'e göre tütün üretiminde çocuk işgücü de yaygın kullanılmaktadır.

Dünya sigarasız günü herkese hatırlatılmalı ve bu kampanyanın sadece bir gün değil tüm yıl boyunca devamlılığı sağlanmalıdır.

NEDEN SİGARA HALK SAĞLIĞINDA ÖNCELİKLİDİR?

Dünyada ölümde ikinci en önemli neden sigaradır. Dünyada her 10 kişiden birinin ölümü sigara nedeniyle olmaktadır. Her yıl yaklaşık 5 milyon kişi bugün sigaradan ölürken 2025 yılında bu rakam 10 milyona çıkacağı tahmin edilmektedir.

Çekoslavakya'da yapılan bir araştırmaya göre sigara ortalama bir kullanıcının ömrünün 5.23 yılını çalmaktadır.

SİGARA SALGINI hala özellikle sigara ile ilgili ölümlerin %70'inin olduğu gelişmekte olan ülkelerde yayılmaktadır.

Her yıl 4.9 milyon insanın sigaradan öldüğü tahmin edilmektedir ve her yıl Dünya Bankasına göre toplam 200 milyar dolar sağlık giderine neden olduğu hesaplanmaktadır. Sigara aynı zamanda iş verimliliğini düşürmekte ve ve işten izin almayı da artırmaktadır.

Şimdi 1.3 milyar olan sigara kullanıcısı sayısı 2025'te 1.7 milyara yükselmesi tahmin edilmektedir.

SİGARA/TÜTÜN KONTROL ÇERÇEVE ANTLAŞMASI

WHO sigara/tütün çerceve sözleşmesini 100 ülke Mart 2004'te 56. Dünya Sağlık Asemblesinde imza atmıştır. Bu 100 ülkedeki 4.5 milyar insanın sigara ile ilgili hastalıklardan korunması için hayati önem taşımaktadır.

Bu uluslararası antlaşma dünyada sigara ile ilgili ölüm ve hastalıkları azaltmak amacıyla tasarlanmış bir yasal düzenlemedir. Bu antlaşma sigara ile ilgili minimum standartları (sigara reklamları, promosyon ve sponsorluk, vergi ve fiatlar, paketleme ve etiketleme vs) belirlemeyi amaçlamıştır. Çocukların duman altı olmasını da engel-lemeye çalışmaktadır. Bu çerçeve yönetmelik devletlere rehber olarak hazırlanmıştır. İsteyen hükümetler daha sıkı tedbirler alabilmektedir. Türkiye'de bu antlaşmayı 28 Nisan 2004'te imzalamıştır.

Türkiye'nin de imza attığı Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi'nin, 40 ülkenin meclisinde onaylanmasıyla 90 gün içinde yürürlüğe gireceğini bildiren Sağlık Bakanı Akdağ, Türkiye'nin sözleşmeyi en kısa sürede TBMM'de onaylayıp 40 ülke arasına girmek istediğini bildirdi.

SİGARANIN EKONOMİK MALİYETİ

Sigara endüstrisi devletleri ekonomik getirilerinin büyüklüğü ile ikna etmeye çalışmaktadır. Dünya genelinde sigara endüstrisinin boyutu 200 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. Bu pastadan aslan payını (%48) iki firma ve %72'Sigara endüstrisinin topluma vergi geliri, istihdam yaratma gibi ekonomik getirileri yaratırken; sosyal refah, sağlık giderleri, sigara ithali için harcanan döviz, besin yetiştirilebilecek toprakların kaybı, dikkatsiz sigara tiryakilerinin sebep olduğu orman/bina yangınları, işe devam azlığı, azalan iş verimi, yüksek iş kazası riskleri ve daha fazla sigorta primleri gibi ekonomik götürü-lerinden söz edilmemektedir. Örneğin:

- ABD'de 1999 yılında toplam sağlık giderlerinin %6'sı sigara ile ilgili hastalıklara harcanmıştır.

- ABD'de her yıl işe hastalık nedeniyle gelmeme 2001 yılında sigara içenlerde 6.16 gün, sigarayı bırakmışlarda 4.53 gün ve sigara içmeyenlerde 3.86 gündür.

- 2002 yılında sigaranın sağlık gideri maliyeti ABD'de 76, Almanya'da 14.7, Avusturalya'da 6, Çin'de 3.5, İngiltere'de 2.3 ve Kanada'da 1.6 milyar dolardır.

- Avustralya Telekom'undan 1994 yılında sigara nedeniyle iş kaybının maliyeti 16.5 ve içki nedeniyle 5.5 milyon dolardır.

- Her yıl ABD'ye iş yerinde sigara içmenin maliyeti 47 milyar dolardır.

- 1987 yılında dünyanın en kötü orman yangınının sebebi sigaradır. Çin'deki bu yangında 300 kişi ölmüş, 5000 kişi evsiz kalmış ve 1.3 milyon hektar arazi bozulmuştur.

- Sigaranın sebep olduğu yangınlarda yangın ölümlerinin %10'u.

- 2000 yılında sigaradan kaynaklanan yangınlarda 300.000 kişinin ölümü.

- Sigaradan kaynaklanan yangınların toplam maliyeti 27 milyar dolar.

- Her yıl çocuklar tarafından başlatılan 1 milyon yangının nedeni sigara çakmağı/yakıcısıdır.

- 1996'da ABD'de toplanan çöpün %20'si sigara izmariti/kutusudur.

TÜRKİYE'DE DURUM

Sağlık Bakanlığı verilerine göre, Türkiye'de günde 300, bir saatte 12 kişi olmak üzere yaklaşık 100 bin kişi her yıl sigara nedeniyle erken ölüyor. Bu sayı, ülkemizde bir yılda ölen anne, bebek ve çocuk sayısının yaklaşık 2 katıdır. Her yıl ülkemizde 100 bin kişinin ölmesi karşısında bu canavarı dikkate aldığımız söylenemez. Her yıl 100 bin kişi ne anlama geliyor?

- Hergün 1 uçak düşüyor ve 300 kişi ölüyor.
- Heryıl yüz bin nüfuslu bir şehrimize bir atom bombası atılıyor
- Hergün içi dolu 6 otobüs uçuruma yuvarlanıyor kimse sağ kalmıyor.

Bilinen terör yılda 2-3 bin insanımızın
Trafik terörü yılda 6-7 bin insanımızın
Sigara terörü yılda 100 bin insanımızın hayatına mal olmaktadır.

Sigaranın yol açtığı ölümler; trafik, terör, iş kazaları vb. tüm ölümlerin toplamından beş kat daha fazladır.

Gelişmiş ülkelerde sigara tüketimi hızla düşerken, Türkiye'de son 20 yılda yüzde 80 oranında arttı. Bunun en büyük nedeni, uluslararası sigara şirketlerinin gelişmekte olan ülkelerde pazar oluşturma stratejisi olarak kabul ediliyor.

Türkiye'de erkeklerin %60-65'i, kadınların ise %20-24'i sigara içiyor. Sigara içme oranları, kişilerin eğitim durumları ve statüleri yükseldikçe hızla yükseliyor. Özellikle kadınlarda sigara içme oranı son yıllarda hızlı bir artış gösterirken, kadın sağlık personeli ve öğretmenlerde sigara içme oranı %66'lık oranla erkeklerle aynı seviyeye ulaşmıştır. Türkiye genelinde üniversite öğrencileri arasında sigara içme oranı %48 civarında iken, lise öğrencilerinin %20'si, 7-13 yaş grubundaki ilköğretim okulu öğrencilerinin ise %11.7'si sigara içiyor

Prof.Dr. A. Haydaroğluna göre ülkemizde sigara için günde 17 milyon dolar ve yılda 6 milyar dolar harcanmaktadır. Prof. Dr. Haydaroğlu göre Türkiye'de 17 milyon kişinin günde ortalama bir paket sigara kullanmaktadır. 15 yaşın üzerinde sigara kullanım oranının yüzde 45'e ulaştığını, her yıl 15 bin kişinin akciğer kanserine yakalandığını tahmin edilmektedir. Sigaranın yol açtığı sağlık sorunlarının, Türkiye ekonomisini yılda 2.72 miyar dolar kayba uğrattığı Sağlık Bakanlığınca belirtiliyor.

Gelin bir hesap yapalım. Bir paket sigara 2.5 milyon olsun. Günde 1 paket içiyorsunuz diyelim.
Günlük masraf : 2.5 milyon TL
Haftalık masraf : 17.5 milyon TL (= 1.5 kg/hafta kıyma)
Aylık masraf : 70 milyon TL (= 70 lt/ay süt)
Yıllık masraf : 840 milyon TL (=Asgari ücretin 2.77 katı)
30 Yıllık masraf : 25.2 milyar TL (=Size bir emekli ikramiyesi veya bir ev parası)

SONUÇ
SİGARA = FAKİRLİK = GERİ KALMIŞLIK = ERKEN ÖLÜM

Prof. Dr. Muammer Kaya
Eskişehir, Osmangazi Üniversitesi
TEKAM Müdürü
e-posta: mkaya@ogu.edu.tr

İNGİLİZCE LİNKLER

Smoking Cessation

Everything About Smoking and Nonsmokers' Rights

Tobacco Victims

TobaccoPedia

Tobacco Free Initiative

GLOBALink Selected Images

Tobacco Control Fact Sheet

WHO 2000 Press Releases

BC Tobacco Facts

The Tobacco Reference Guide by David Moyer

Attorney General Tobacco

Tobacco Law Compendium

Tobacco Control Resource Center

Guildford Documents

the anti-smoking advocate, will speak in your city!

http--www.tobacco.org-

Smoker Aid questionnaire

CDC's TIPS Tobacco Information and Prevention Source

Web Pages United Against Smoking

Tobacco Resources on the Internet

Smoking & Inhaling Second Hand Smoke

Consultations arrêter de fumer

tobacco.org Quotes of the Day

CDC's Tobacco Industry Documents Web Resource

Smoking From All Sides

Dry Drunk Introduction

Descriptive Cigarette Brand Labelling and Reported Toxin Levels

SMOKING IN THE HOME Social and Legal Implications

International Cigarette Prices

Kobe Declaration for women and smoking

INWAT home page

PRENATAL AND POSTNATAL FETAL

The Tobacco Institute Index to Documents

Taking Action to Reduce Tobacco Use

Economics Advisory Service Tobacco

Framework Convention on Tobacco Control

Documents from the World Health Organisation

Tobacco Industry Information

Legal Depositions

Tobacco Industry Information - Links

Tobacco Documents From the Council on Tobacco Research

CDC's TIPS-- Media Campaign Resource Center (MCRC)

Which quit smoking programs work best View recent studies and tips!

State Tobacco Information Center

Home PageKey Medico-Political Issues

The Costs of Smoking

MegaLaw - Legal Research, Case Law, Supreme Court

Get Outraged

Action on Smoking and Health (ASH) Home Web Page

Postgraduate Medicine Nicotine Dependence Symposium

Tobacco Control Archives

TÜRKÇE LİNKLER

http://www.yesilay.org/

http://turk.internet.com/

http://www.ntvmsnbc.com/

http://www.ntvmsnbc.com/news/154936.asp

netyorum.com: (Bu metnin elektronik, basılı veya görsel yayın organlarında tamamen veya kısmen yayınlanması yazarının yazılı iznine tabidir. Aksine davranılmaması önemle rica olunur. Alıntı yapılmadan bu sayfaya link verilmesi için herhangi bir izin gerekmemektedir.)