"Güncel Yaşadıklarım" 13.04.2000 Timur Yalçın - netyorum.com / Sayı: 16

İNTERNET'İN HIZINI ÖLÇMEK

Günümüzün en popüler kullanım aracı ve eğlencesi İnternet. İnternet dediğimizde gündemde olan konulardan biri de internetin hızı. Pek çoğunuz internet'te gezinirken veya oyun oynarken, chat yaparken hızlarının yavaşladığına ve hatta durduğuna bile şahit olmuştur. Peki, günümüzde pek çok ISS (Internet Servis Sağlayıcı) reklamlarını verirken "sizi Internet'e çok hızlı bağlayacaklarını, vızır vızır internet'te dolaştıracaklarını, en hızlı bağlantıların kendilerininki olduğunu" belirttiklerinde bu ne kadar doğru? Ve pek çok kişi bu ISS'lerden bağlandıklarında neden hala bir yavaşlık yaşıyorlar? Bir an durup düşündüğümüzde tüm ISS'lerin aynı şekilde insanları yanılttığı kanısına varabiliriz.

İsterseniz duruma bir de teknik açıdan bakalım. Size her hangi bir kullanıcının internete bağlandığında teknik olarak nelerin gerçekleştiğini ve bu hız dediğimiz şeyin neden bu kadar yavaş olduğunu açıklamaya çalışacağım. İnternet'i kabaca tarif edersek, "bilgisayarların telekom şebekeleri ile (ISDN, Dial-up, Leased-Line, vb.) biribirlerine bağlanarak aralarında çeşitli iletişimlerde bulunmalarını sağlayan geniş bilgisayar ağına internet denir". Burada anahtar kelime "AĞ". Ağ derken interneti bir örümcek ağına benzetmek pek de yanlış olmaz sanırım. Her ucunda bir makina bağlı olan bir örümcek ağı.

Ağın bir ucundan yola çıkan bir karıncayı (Bilgi Paketleri) ele alalım. Karınca ağdaki ilk kesişme noktasına vardığında karşısına 4 seçenek çıkar; ileri, sağ, sol veya geri. Normal koşullarda bir karıncanın yola çıktığı bir uçtan diğer bir uca gitmesi için pek çok kez bu seçeneklerden bir tercih yapması gerek. Karıncanın varması gereken noktaya en hızlı ve en kısa şekilde varabilmesi için bu kesişme noktalarında birer trafik polisi şeklinde çalışan kontrolörler (Router) bulunur. Karıncalar artık kendi özgür iradeleri doğrultusunda değil, kontrolörlerin belirlediği yönde ilerlerler (böylece her kafadan çıkacak ayrı bir düşünce ile oluşabilecek kaos önlenmiş olur). Normalde bir tek karıncanın bir noktadan diğer bir noktaya en hızlı gitmesini sağlayan şey, izleyeceği yolun en kısa yani en az kesişim noktasının bulunduğu yoldur. Peki bu ağ üzerinde birden fazla karınca olduğunda en hızlı yol nedir? Tabii ki, trafiğin ve kesişme noktasının en az olduğu yoldur. Dolayısıyla kontrolörlerin doğrultusunda giden karıncalar zaman zaman trafiğe girmek zorunda kalabilirler.

Peki trafiğin oluşmasını sağlayan şey nedir? Her nokta arasındaki yolun bir taşıma kapasitesi vardır (3 şeritli, 5 şeritli yollar). Normalde kapasitenin üstünde bir yoğunluğa maruz kalan bu yollarda trafik oluşmaktadır (altınızda bir Ferrari var ancak trafikte 20 ile ilerliyorsunuz). Bu yoğunluk günün değişik saatlerinde değişik yerlerde oluşacaktır. Çözüm yol genişliğini artırmak veya alternatif bir yol inşa etmektir.

Bu yoğunluğun nerelerde olduğunu tespit etmek için ne yapabiliriz? Bu iş için çok basit yol takip uygulamaları vardır. En basiti, bilgisayarınızın DOS konumunda TRACERT (Trace Root) komutunu çalıştırarak bilgisayarınız ile hedef noktası arasında kaç tane Router'dan geçtiğinizi ve bu Router lar arasındaki hızların ne olduğunu görebilirsiniz. Ayrıca bu işlemi daha görsel ve sürekli kılan değişik programlarda mevcut. "NeoTrace", "Ping Plotter", "Visual Route" gibi programları http://www.winfiles.com adresinden bulabilir ve kullanabilirsiniz.

Farklı ISS'lerden bağlanan kişiler aynı hedef noktaya farklı yönlerden gidebilirler. Bunu sağlayan şey ise yön tayini yapan Router'lardır. İzlenen bu farklı yollardan dolayı bir kişi bir siteye yavaş ulaşırken, diğer bir kişi daha hızlı ulaşabilir. Sebep ise iki bağlantının da ortak olmayan bir noktasında yaşanan yoğunluktur. Ancak dikkat edilirse genelde yoğunluklar orta noktalarda oluşmaktadır. Bu yoğunluğu da azaltmanın tek yolu ise farklı bir yoldan gitmeyi sağlamaktır (normalde şehir trafiğine girdiğinizde değişik yollardan giderek -belki yolu uzatarak- daha kısa sürede istenilen yere varılabilir). Ancak bu işlem imkanlar el verdiğince ISS'ler tarafından gerçekleştirilebilir.

Buradan şu sonucu çıkartabiliriz. İnternete hangi ISS'den bağlı olursanız olun, bir yerden bir başka yere ulaşmanın hız ölçüsü o iki nokta arasındaki trafiktir (sizin 56K veya 256K bir bağlantınızın olması değil). Aynı ISS'den bir siteye hızlı bağlanabiliyor olmanız her siteye aynı hızda ulaşabileceğiniz anlamına gelmez. Burada sizin için "en iyi ISS" sizi ulaşmak istediğiniz yerlere en hızlı ulaştırabilecek yön tanımını yapmış ISS'dir. Günün çeşitli saatlerinde ulaşımdaki trafiğin yoğunluğu değişik noktalarda oluşabilir (akşam saatlerinde Türkiye sınırlarında, sabah saatlerinde Yurt dışındaki noktalarda). Ancak teknolojinin dış ülkelerde daha verimli kullanıldığına bakılırsa size önerim hızı yaşamak istiyorsanız sabah 4 - 9 arasını deneyin.

Timur Yalçın
elektronik posta: timury@techie.com