"Öykülerle Sözcükler" 06.12.2001 Nezih Kuleyin - netyorum.com / Sayı: 95

DAMIZLIK

Bu sözcüğün yeryüzündeki en eski aşk öyküsüne dayandığını söylesem acaba inanır mıydınız? Ben inanmazdım. "Damızlık" sözcüğünün çok romantik bir öyküsü var. Adı her ne kadar romantizmle pek uyuşuyor gibi gözükmese de.

Yunan mitolojisinde Adonis adıyla tanınan yakışıklı mı yakışıklı bir yarı tanrı var. Bu yarı tanrı o kadar yakışıklı ki, tanrıların en güzeli olan Aphrodite kendisine aşık olur. Bu da yetmezmiş gibi bir de yetiştirilmesi için kendisine emanet edilen Persepone aşık olur. İşte her şey bu iki kadın arasında meydana gelen bu çekişmeyle başlar. 

Persepone ve Aphrodite birbirlerine girerler, yeryüzü yaşanılacak bir yer olmaktan çıkar. İki tanrının savaşı neredeyse yeryüzünü yok edecek iken, araya tanrıların en büyüğü olan Zeus girer. Bir antlaşma yapılır. Adonis dört ay tanrıların bir tanesi ile, dört ay da diğeriyle birlikte kalacaktır. Üçüncü dört ayı istediği biçimde geçirebilir. Bu karar Adonis’e bildirilir. Zeus verdiği kararın doğruluğundan emindir ama; 

Antlaşma başlaması ile birlikte bozulur. Adonis'in sekiz ayını Aphrodite ile geçirmeye başladığı öğrenilir ve Aphrodite'den ayrılıp Persepone'ye giderken, sırtından bıçaklanır. Adonis öyle bir haykırır ki, sesini duyan Aphrodite çıplak ayakları parçalanarak Adonis’e doğru koşmaya başlar. Bir yandan da ağlamaktadır. Aphrodit’in gözlerinden akan yaşların her bir tanesi laleye, ayağından akan kanların her bir damlası da güle dönüşür.

Yunan mitolojisindeki bu güzel aşk öyküsünün kahramanı olan Adonis’in İbranice’deki karşılığı temmuz, sümer mitolojisindeki karşılığının da dumuzi olduğu belirtilmektedir. Temmuz, yaz başında ortaya çıkıp ne var ne yoksa dölleyip o türlerin devam etmesi için gerekeni yapmaktadır. 

Kadıköy Altıyol’da neden damızlık bir boğa heykeli var diye düşünürdüm sonradan. Anadolu’da yaz başlarında insanların boğaları süsleyip gezdirdiklerini duyunca anladım ki bu heykel bolluk getirsin diye dikilmişti Altıyol’a.

Temmuz, Adonis, Dumuzi öyle ya da böyle hepsi damızlık demekti. Ben söyleniş biçimiyle dilimize İbranice'den geçmiş olduğunu düşünüyorum. 

Nezih Kuleyin
e-posta: nezih@semor.com.tr

netyorum.com: (Bu metnin elektronik, basılı veya görsel yayın organlarında tamamen veya kısmen yayınlanması yazarının yazılı iznine tabidir. Aksine davranılmaması önemle rica olunur. Alıntı yapılmadan bu sayfaya link verilmesi için herhangi bir izin gerekmemektedir.)