"Öykülerle Sözcükler" 06.02.2003 Nezih Kuleyin - netyorum.com / Sayı: 121

YÜZNUMARA

Neden tuvalet'e yüznumara denip de kapının üzerine 100 yerine "00" yazıldığını hiç düşündünüz mü? Lise çağlarında çok merak ettiğim bu konu dilimizdeki sözcükler açısından oldukça ilginç bir öyküye sahip. Merakım bir yıl sonra Fransızca derslerinden birinde ortadan kalkacaktı .

Fransızca'nın dilimiz üzerindeki etkisini hepimiz biliyoruz. Giyim kuşam ve ev yaşamı ile ilgili çok sayıda sözcüğün kökeni bu dil. Ama doğallıkla sözcükler kendi ülkelerinden başka ülkelere giderken o yolculuk şartlarından dolayı belirli bozulmalara uğrayabiliyorlar. Burada taşıyıcı rolü üstlenenlerin kültürel birikimlerin de önemli bir rolü var.

Bir başka yazımda çok önemli bir erkek ismi olan Neriman'ın ülkemiz topraklarında nasıl vamp kadın olmayı başardığını anlatmıştım.

Yüznumara olayı çok ilginç. İlk duyduğum zaman çok şaşırmıştım. Lise ikinci sınıftaydık ve inanılmaz derecede kültürlü bulduğumuz Fransızca öğretmenimiz bize içinde hiç aynı harf bulunmamasına rağmen aynı biçimde okunan sözcükleri anlatıyordu ve tahtaya yazdığı aynı biçimde okunan sözcüklerden ikisi şunlardı : "sans" : sız/sızın karşılığı bir sözcüktü örneğin "sans gas" dediğinizde gazsız, "sans numéro" dediğinizde ise numarasız demek istiyorduk. Bu "sans" diye yazılan fransızca sözcük san diye okunuyor. Bir başka sözcük daha var ki o da "cent" yazılıyor anlamı sayı olarak yüz, fakat o da ilk sözcük gibi san okunuyor.

Fransızca öğretmenimiz bu bilgiyi verdikten sonra o her zamanki bıyık altından gülen bakışlarını sınıfta gezdirip bu iki sözcüğün bizi de etkileyen bir tarafı var diyerek şimdi size aktardığım açıklamayı yapmıştı.

Türkiye'den Fransa'ya giden Cumhuriyet kuşağı turistleri çok da zengin olmadıkları için Paris'te iki ya üç yıldızlı otellerde kalıyorlar ve o tarihlerde bu otellerde odalarda değil her katta bir tuvalet var. Tuvaletin kapıları oda kapıları ile numaralarından dolayı karışmasın diye odalara "01, 11" gibi numaralar verilirken tuvaletlere numara verilmiyor ("00" da numarasız demek) ve numarasız anlamına gelen "sans numéro" deniyor.

Fakat bizimkiler bu numarasız anlamına gelen "sans" 'ı yüz anlamına gelen "cent" ile karıştırıp Fransızların numarasız'ını yüznumara yapıyorlar.

Ama anlaşılamayan kısmı şu. Kimse "kardeşim biz buralara yüznumara diyoruz ama o zaman neden üzerine 00 yazıyoruz" diye sormuyor. Herhalde sorulmuş olsa da yanıtı hazır "aslına bağlı kaldık".