"Öykülerle Sözcükler" 13.06.2002 Nezih Kuleyin - netyorum.com / Sayı: 112

MERMER

Mermer sözcüğünün çok derin tarihi kökleri olduğunu öğrendiğim zaman, eskilerin deyimi ile, yaşım kemale ermişti.

Arkadaşlarımdan birinin Marmara adasına diğerinin de Cunda'ya taşındığı yıllardaydı. Marmara adasına taşınan arkadaşımdan aldığım mektupta yazılanlar dikkatimi çekmişti. “Bu yaz bir günlüğüne bile olsa buraya gel, burada deniz akşamları ay ışığında, ayna gibi bir yüzeyi olan bir mermere dönüyor ve...” diye devam ediyordu.

Ben her zamanki gibi uzman yorumculuğumla; "İşte" dedim "Marmara denizi denmesinin nedeni bu olsa gerek". Marmara denizi olsa, olsa mermer gibi deniz anlamına geldiği için ona bu ad takılmış olması lazım. Sonradan eleştirdim kendimi “sözüm ona” dedim “aklınca halk etimolojisini eleştirirsin. Senin şu anda yaptığın halk etimolojisinin dik alası değil de ne”.

O mektubu aldıktan oldukça uzun bir zaman sonraydı. Bir gün Aydın Köksal ile sohbet ederken mermer sözcüğünün, yoğurt gibi tüm dünyaya bizim Marmara adasından yayıldığını ve Marmara taşı anlamına geldiğini öğrendim. Benzer bir öyküsü de mıknatısın vardı (ilerde anlatacağım).

Mermer, Marmara taşı anlamında bütün dünyaya yayılmış, haklı da bir ün kazanmıştı fakat Marmara gerçekten ilk yorumu yaptığım anlama mı geliyordu asıl araştırmam gereken bu diye düşünerek kolları sıvadım.

Bulgular gerçekten ilginçti. Etimologlar Marmara sözcüğünün kökeninin eski Anadolu dillerinden birinden geldiğini ve marmaros'un taşlık kayalık yer anlamında kullanıldığını söylüyorlardı. Marmaros ada olarak taşların bulunduğu ada anlamında kullanılıyor olsa gerekti. Ama bu taşların diğer taşlardan bir farkı olduğu için tüm dünyaya çıktığı adanın adını da taşıyarak mermer olarak yayılmıştı.

Marmara adasından çıkan mermer Afyon mermeri ünlenene kadar belki de en yaygın olarak bilinen mermer çeşidiydi. Sonradan bu piyasanın hakimi olmasına rağmen ve bazı mermer türlerine de adını vermeyi başarmasına rağmen Afyon, mermerin adını değiştirmeyi başaramadı.

Birinin adı tarihin derinliklerinden geliyordu çünkü.